PRACE POLOWE
Zabieg uprawowy, wykonywany w celu odwrócenia i pokruszenia warstwy gleby. Jest to jeden z najważniejszych etapów uprawy pola.
Orkę wykonuje się na wiosnę (orka wiosenna) lub na jesień (orka przedzimowa) pod rośliny jare, a także pod rośliny ozime - jest to tak zwana orka przedsiewna, np. pod uprawę pszenicy. Latem wykonuje się także podorywkę, czyli bardzo powierzchowną orkę bezpośrednio po zbiorze roślin. Jest ona wstępem do zespołu uprawek pożniwnych.
GŁĘBOKOŚĆ:
- PŁYTKA – 5–10 cm; jest to najczęściej podorywka,
- ŚREDNIA – do 10–20 cm; jest to najczęściej orka siewna,
- GŁĘBOKA – 20–30 cm; jest to najczęściej orka przedzimowa,
- POGŁĘBIONA – wykonywana sporadycznie w celu zwiększenia miąższości warstwy ornej; głębokość orki pogłębionej jest większa o kilka centymetrów od stosowanych na danym polu orek głębokich,
- Z POGŁĘBIACZEM – wykonywaną sporadycznie w celu spulchnienia warstwy podornej, zwłaszcza gdy wytworzy się podeszwa płużna; podczas tej orki pług wyposaża się w pogłębiacz,
- ORKA AGROMELIORACYJNA – orka bardzo głęboka (45–60 cm) wykonywana specjalnym pługiem (głęboszem) w celu poprawienia co najmniej na kilka lat niekorzystnych właściwości profilu glebowego.
SPOSÓB WYKONANIA:
- JEDNOSTRONNA – polegająca na dokładaniu kolejnych skib do tego samego brzegu pola; wykonywana jest pługiem obracalnym lub wahadłowym; powierzchnia zaoranego pola jest równa (bez bruzd i grzbietów), a czas wykonania takiej orki krótszy niż przy orce zagonowej,
- W ROZGON – polegająca na dokładaniu skib do brzegów składu; kończy się na środku składu, gdzie powstaje bruzda,
- W ZGON – polegającą na dokładaniu skib do wcześniej wyoranego grzbietu na środku składu; na brzegach składu powstają dwie bruzdy,
- KOMBINOWANA - łącząca orki w skład i rozorywki w celu ograniczenia liczby grzbietów i bruzd na zaoranym polu bez wydłużania jałowych przejazdów,
- W FIGURĘ – rodzaj orki na polach o kształtach nieregularnych zaczynającej się od środka pola równolegle do brzegów specjalnie wytyczonego wieloboku, który zaoruje się najpierw w zgon; orkę tę kończy się na brzegach pola,
- W OKÓŁKĘ - rodzaj orki na polach o kształtach nieregularnych wykonywanej w ten sposób, że zaczynając od brzegów pola orze się je dookoła, a kończy w środku, gdzie małą nie zaoraną część zaoruje się w zgon lub rozgon; zaletą tej orki jest brak bruzd i grzbietów, a wadą pozostawianie omijaków (calizny) na zakrętach i trudności zakończenia orki.
- „ON LAND” – orka likwidująca niekorzystny nacisk kół ciągnika na dno bruzdy, które toczą się po caliźnie; podczas tej orki nie tworzy się podeszwa płużna.
Powrót na górę strony
Zabieg uprawowy, wykonywany za pomocą kultywatora, którego celem jest spulchnienie gleby poprzez jej wzruszenie do głębokości 5-20 cm i wymieszanie, bez odwracania jej warstw. Uprawkę tę można zastosować wiosną po orce przedzimowej lub do spulchnienia ściernisk, jeżeli nie stosuje się podorywki, np. w rolnictwie alternatywnym. Kultywatorowaniem można zwalczać chwasty rozłogowe, np. perz właściwy, używając kultywatora ze sprężystymi zębami, które wyciągają na powierzchnię roli rozłogi bez ich rozrywania, które po pewnym czasie giną.
Kultywatorowanie zastępuje podstawowe zabiegi w produkcji roślinnej, np. orkę. Gleba wówczas nie jest odwracana, a część resztek pożniwnych pozostaje na powierzchni roli. Utworzony mulcz chroni podłoże przed nadmiernym rozmyciem przez deszcz i zaskorupieniem, ogranicza parowanie, sprzyja wsiąkaniu wody opadowej, ogranicza procesy erozyjne.
Zabieg uprawowy wykonywany broną w celu płytkiego spulchnienia roli, pokruszenia brył i skorupy glebowej, zniszczenia chwastów, przerwania parowania wody, wyrównania powierzchni pola oraz przykrycia materiału siewnego roślin
Bronowanie może też służyć przykryciu nasion rozmieszczanych podczas aerosiewu oraz redukcji liczby nasion zgromadzonych w glebowym banku nasion poprzez wyciąganie słabo ukorzenionych siewek.
Zabieg bronowania wykonuje się przed przeprowadzeniem wiosennego siewu oraz na polach nieobsianych. Bronowanie przeprowadzone w okresie wiosennym sprawia, że gleba jest w stanie zmagazynować większą ilość wody w powierzchniowej warstwie. Bronowanie powinno odbywać się przy odpowiedniej wilgotności roli – zbyt wilgotna się maże, a zbyt przesuszona – pyli i po zabiegu pozostają niepokruszone bryły.
RODZAJE BRONOWANIA:
- NA CZARNO – silne bronowanie (na krzyż) zasiewów (głównie pszenicy) wykonywane wiosną, jego zadaniem jest zniszczenie skorupy glebowej i chwastów
- PIELĘGNACYJNE – wykonywane podczas pielęgnowania większości roślin uprawnych, jego zadaniami są: zapobieganie tworzeniu się skorupy glebowej lub jej niszczenie, niszczenie wschodzących chwastów, przerzedzenie zasiewów lub pobudzenie ich do intensywnego wzrostu, wymieszanie nawozów z glebą
Powrót na górę strony
Uzupełniający zabieg uprawowy roli, wykonywany za pomocą brony talerzowej. Stosowane np. w uprawie łąk i pastwisk do odsłonięcia gleby przez częściowe zniszczenie darni, jako uprawka pożniwna zastępująca podorywkę, także rozcinania skib po orce oraz przykrycia nawozów zielonych. Brony talerzowe są elementem agregatów podorywkowych.
Talerzowanie gruntów rolnych można wykonywać na ciężkich, a nawet zadarnionych glebach. Celem takiego działania jest głównie rozdrobnienie dużych i zbitych skib ziemi. Brony talerzowej używa się również po to, aby pociąć oraz przykryć warstwą ziemi pozostawione na polu resztki po żniwach, np. pozostałości słomy i rżysko. Talerzowanie przeprowadza się także w celu zmieszania z glebą nawozów mineralnych oraz wapna. Wielu rolników uznaje talerzowanie za zabieg uzupełniający w uprawie pola. Wówczas głównym zadaniem brony talerzowej jest skruszenie wierzchniej warstwy gleby, częściowe jej obrócenie oraz pocięcie i przykrycie darni i pożniwowych resztek. Pola powinno talerzować się na określoną głębokość. W wymienionych powyżej przypadkach głębokość ta powinna wynosić kilkanaście centymetrów (10 – 15). Warto też pamiętać o tym, że wszelkie prace rolnicze powinny być wykonywane odpowiednio do aktualnego stanu ziemi. Zatem powinniśmy zwracać uwagę na jej zbrylenie, zachwaszczenie, a nawet typ oraz klasę gleby. Równie istotne jest magazynowanie wody w glebie, czy też stan odżywienia. Przeprowadzenie talerzowania w nieodpowiedniej porze albo warunkach może zaszkodzić glebie.
Powrót na górę strony
Umieszczanie materiału siewnego w łożu siewnym na zalecanej głębokości i w odpowiednich odstępach, z jednoczesnym przykrywaniem go warstwą ziemi. Siewowi towarzyszą często dodatkowe czynności uprawowe ułatwiające równomierne i wysokiej jakości wschody, takie jak: wyrównywanie, dociskanie lub spulchnianie gleby, wykonywanie bruzdki siewnej, dociskanie nasion lub przykrywanie ich warstwą ziemi, wyrównywanie lub profilowanie gleby.
METODY SIEWU
- RZUTOWY – rozrzucanie materiału siewnego na powierzchni pola, a następnie przykrywanie go bronowaniem (np. zboża) lub dociskanie wałowaniem (trawy); wykonywany jest obecnie za pomocą samolotów i śmigłowców,
- RZĘDOWY – wysiew materiału siewnego siewnikiem rzędowym w rozstawie 8-35 cm,
- PUNKTOWY (JEDNONASIENNY) – umieszczanie pojedynczych nasion w rzędzie w z góry zaplanowanych odstępach; stosuje się dla roślin wymagających dużej przestrzeni życiowej, np. buraków, kukurydzy,
- DOCELOWY (NA GOTOWO) – siew punktowy buraków cukrowych w odstępach niewymagających przecinki,
- TAŚMOWY – odmiana siewu rzędowego, polegająca na tym, że szerokość rzędu, w którym umieszcza się materiał siewny, jest poszerzona do kilku centymetrów; ma to na celu lepsze wykorzystanie powierzchni życiowej roślin,
- PASOWY – modyfikacja siewu rzędowego, polegająca na układzie kilku rzędów w mniejszej rozstawie i szerszej przerwy między nimi, np. dla rzepaku ozimego rozstawy te mogą wynosić 40-10-10-40 cm; siew taki umożliwia przeprowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych w szerokich międzyrzędziach,
- GNIAZDOWY – umieszczanie w rzędach, w jednakowych odległościach, po parę nasion, np. kukurydzy, słonecznika, dyni,
- KRZYŻOWY – siew rzędowy przeprowadzany wzdłuż i w poprzek pola pozwalający na bardziej równomierne rozłożenie materiału siewnego i zmniejszenie zagęszczenia roślin w rzędach; można w ten sposób siać len i trawy w uprawie polowej.
Powrót na górę strony
Stosowanie nawozów celem utrzymania lub zwiększenia zawartości w glebie składników pokarmowych potrzebnych roślinom (głównie azot, potas, fosfor) oraz poprawienia właściwości chemicznych, takich jak odczyn gleby, fizykochemicznych, np. zwiększenie zdolności sorpcyjnych, fizycznych, do których należy polepszenie struktury gleby oraz zwiększenie pojemności wodnej, biologicznych poprzez wpływ nawozów na występowanie pożytecznej mikroflory, z którą wiąże się prawidłowy rozkład resztek pożniwnych.
Można nawozić mineralnie albo organicznie. Nawożenie mineralne oznacza użycie nawozów sztucznych, zaś nawożenie organiczne to produkty uboczne hodowli zwierząt, jak np. obornik czy gnojowica, a także kompost.
Powrót na górę strony